Erken çocukluk döneminde başlayan ve gelişimin farklı alanlarında gecikme veya gerileme şeklinde görülen duruma yaygın gelişimsel bozukluk adı verilir. Genel olarak bakıldığında yaygın gelişimsel bozukluk belirtileri olarak şunlar sıralanabilir:
- Göz kontağı, el-kol hareketleri gibi sözel olmayan iletişim araçlarına hâkim olamama, iletişim kuramama
- Çevresindeki kişiler ve nesnelere karşı farkındalığın sınırlı olması
- Tensel temastan kaçınma
- Uygun olmayan duygusal tepkiler
- Kalıp davranışlar ve yeniliklere kapalı olma
- Bazı nesnelere aşırı bağlılık
- Arkadaşlık kuramama, diğer insanlarla ilgilerini paylaşmada sınırlılık
- Anlamsız ve belirgin korku, kaygı vb belirtilerin hafif ve az olmasından, ağır ve çok olmasına doğru keskin olarak değişmesi
- Bir şey talep etmeme veya çok sınırlı talepte bulunma
- Tekrarlayan hareketler ve sözcükler
Yaygın gelişimsel bozukluk farklı alt alanları kapsamaktadır. Bunlar:
- Otizm spektrum bozukluğu
- Rett sendromu
- Çocukluğun dezintegratif bozukluğu
- Asperger sendromu
- Yaygın gelişimsel bozukluk
Otizm Spektrum Bozukluğu:
Küçük yaşlardan başlayan ve yaşam boyu devam eden sosyal iletişim, davranış ve bilişsel gecikme problemlerini içeren nörogelişimsel bir bozukluktur. Erken teşhis sayesinde otizm spektrum bozukluğu olan çocukların gelişimleri desteklerin ve uygun eğitimlerle, terapilerle becerilerinin kazanmaları sağlanır.
Rett Sendromu:
Yalnızca kız çocuklarında görülen bir durumdur. En yaygın belirtisi, ilk 5 ay normal gelişim sonrasında bebeğin başının büyümesinin giderek durması ve kafa çapında görülen küçülmedir. Tipik el hareketleri vardır ve ellerini belirli bir amaca yönelik kullanma becerileri gelişmemiştir.
Çocuğun Dezintegratif Bozukluğu:
Genellikle 3-4 yaş aralığında ortaya çıkar. Bu bozukluğun görülmesi sonrasında çocukta huzursuzluk, kaygı ve kazanılan becerilerin gerilemesi durumları görülür.
Asperger Sendromu:
Otizm belirtileri ile benzerdir. Asperger sendromu olan çocuklar çok sınırlı bir konuda çok bilgi sahibi olurlar ve ilgilendikleri bir konuya dair uzun metinleri ezberleyebilme gibi davranışlar görülür. Otizmden farklı olarak normal zamanda konuşmaya başlarlar. Normal veya normalin üstünde zeka performansı görülebilir.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk:
Sözel veya sözel olmayan iletişim becerilerinde görülen bozukluktur. Çocukta basmakalıp davranışlar, etkinlikler ve ilgiler bulunmasına karşın diğer hiçbir yaygın gelişimsel bozukluk belirtilerini göstermeyen çocuklar bu kategoride terapi görür.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk Sebepleri Nelerdir?
Otizm spektrum bozukluğu ve diğer yaygın gelişimsel bozukluk kapsamında yer alan durumların kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak çeşitli çalışmalar genetik faktörlerden ve çevresel faktörlerden etkilenebildiğini belirtmektedir.